Prachatai Podcast

หมายเหตุประเพทไทยสัปดาห์นี้รีวิวภาพยนตร์ Black Panther: Wakanda Forever ในมุมมองวรรณกรรมยุคหลังอาณานิคมว่าผู้สร้าง Black Panther ผูกวรรณกรรมแบบแอฟริกันอนาคตนิยม (Afrofuturism) เข้ากับประวัติศาสตร์คนดำ การค้าทาส และการปฏิวัติเฮติอย่างไร

นอกจากนี้ภายหลังความตายของ T'Challa ยังมีบทบาทที่ท้ายสำหรับผู้สืบทอดอย่างเจ้าหญิง Shuri รวมทั้งเจ้าชายน้อย T'Challa ที่ 2 อีกด้วย ทั้งหมดนี้ติดตามได้ในรายการหมายเหตุประเพทไทยโดย ติณณภพจ์ สินสมบูรณ์ทอง และมิ่ง ปัญหา

#หมายเหตุประเพทไทย #wakandaforever

หมายเหตุประเพทไทยสัปดาห์นี้ติณณภพจ์ สินสมบูรณ์ทอง และมิ่ง ปัญหา ชวนรีวิว “ลายกินรี” อ่านพล็อตนิยายสืบสวนย้อนยุคไปในสมัยสมเด็จพระนารายณ์ที่ให้บทบาท “แม่หญิงพุดซ้อน” มีความรู้ทางการแพทย์และคลี่คลายคดีฆาตกรรม “กปิตันฌอง” ที่ถูกพบเสียชีวิตอยู่ในน้ำ

อย่างไรก็ตามเนื้อหาของ “ลายกินรี” ทั้งในฉบับละครโทรทัศน์และนิยาย ก็อยู่กับบรรยากาศความหวาดกลัวอิทธิพลตะวันตก ความจำเป็นที่ต้องรักษาอำนาจอธิปไตยและอำนาจของกษัตริย์ รวมทั้งภาวะหวาดกลัวคนรักเพศเดียวกันที่เกิดขึ้นอย่างคู่ขนานในนิยาย พร้อมข้อเสนอส่งท้ายว่า “ลายกินรี” ไม่น่าใช่วรรณกรรมแบบหลังอาณานิคม (Postcolonial Writing) หากเป็นวรรณกรรมที่ยอมสยบต่อจักรวรรดินิยมภายในมากกว่า

#ลายกินรี #หมายเหตุประเพทไทย

จากกรณีเจ้าหน้าที่ตำรวจตรวจยึดชุดเกมการ์ด Patani Colonial Territory จากร้านกาแฟในตลาดบันนังสตา เมื่อพฤศจิกายน 2565 ที่ผ่านมา หมายเหตุประเพทไทยสัปดาห์นี้ชานันท์ ยอดหงษ์ และภาวิน มาลัยวงศ์ พูดถึงสิ่งที่อยู่นอกประวัติศาสตร์ฉบับทางการ อย่างตำนาน เรื่องเล่า ซึ่งมีหลายกรณีเรื่องเล่ากลายเป็นสิ่งที่มีพลังอำนาจ เพราะถูกขยายความ ถูกเล่าโดยชุมชนจนน่าเชื่อถือกว่าสิ่งที่เคยเกิดขึ้น

ทั้งนี้รัฐมักทรงพลังอำนาจในการจัดการความทรงจำ และช่ำชองเป็นพิเศษกับการเลือกทำให้เชื่อบางสิ่ง และเลือกที่จะหลงลืมบางอย่าง อย่างไรก็ตามก็ไม่เป็นเช่นนี้เสมอไป เพราะชุมชนผู้ถูกกระทำเองก็ตอบโต้ผ่านเรื่องเล่า เพื่อทำให้เรื่องราวของตนไม่ถูกลืมเช่นกัน

#หมายเหตุประเพทไทย #เกมการ์ด

หมายเหตุประเพทไทยสัปดาห์นี้พูดคุยกับพจนก กาญจนจันทร ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ประจำคณะสังคมวิทยาและมานุษยวิทยา มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ เรื่อง Museum Culture หรือวัฒนธรรมพิพิธภัณฑ์ซึ่งมีจุดกำเนิดในโลกตะวันตกว่าก่อรูปก่อร่างขึ้นในสังคมไทยอย่างไร

การเปลี่ยนผ่านจากสถานที่จัดแสดงวัตถุโบราณของชนชั้นนำ ได้กลายเป็นพิพิธภัณฑ์ที่เป็นแหล่งเรียนรู้สำหรับสาธารณะได้อย่างไร รวมทั้งประเด็น “หน้าบ้าน” “หลังบ้าน” ของพิพิธภัณฑ์ว่าควรเน้นจุดไหน และสิ่งที่ถูกใจนักพิพิธภัณฑ์ศึกษาแต่อาจขัดใจนักโบราณคดีนั้นคืออไร ทั้งหมดนี้ติดตามได้ในรายการหมายเหตุประเพทไทย

#หมายเหตุประเพทไทย

หมายเหตุประเพทไทยสัปดาห์ต้อนรับปีใหม่ พูดถึงมุ้งหรือกลุ่มการเมืองอย่างไม่เป็นทางการที่ประกอบกันอยู่ในพรรคการเมือง ทำไมจึงเข้มแข็งกว่าสถาบันทางการอย่างพรรคการเมือง

พร้อมแนะนำงานวิจัย “Faction Politics in an Interrupted Democracy: the Case of Thailand” โดยพอล แชมเบอร์ส และนภิสา ไวฑูรเกียรติ ตีพิมพ์ในวารสาร Journal of Current Southeast Asian Affairs, 2020, Vol. 39(1) ซึ่งชี้ให้เห็นว่าปัจจัยแทรกแซงอย่างรัฐประหาร การยกเลิก/ยกร่างรัฐธรรมนูญ ยุบพรรค แก้ไขกติกา นอกจากมีผลทำให้การพัฒนาประชาธิปไตยชะงักงันแล้ว ยังกระทบกับความเข้มแข็งของพรรคการเมือง จนทำให้มุ้งหรือกลุ่มการเมืองเฟื่องฟู ทั้งหมดนี้ติดตามได้ในรายการ #หมายเหตุประเพทไทย

#เลือกตั้ง66

หมายเหตุประเพทไทยสัปดาห์นี้พูดคุยกับพจนก กาญจนจันทร ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ประจำคณะสังคมวิทยาและมานุษยวิทยา มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ถึงกำเนิดวิชาโบราณคดี จากการสะสมครอบครองสิ่งของในอดีตโดยผู้มีอำนาจหรือเจ้าอาณานิคม ไปสู่คำอธิบายทางวิชาการเพื่อศึกษาและอธิบายสังคมมนุษย์ในยุคอดีตอันไกลโพ้นได้อย่างไร

พร้อมอธิบายกำเนิดของงานศึกษาทางโบราณคดีในไทย นับตั้งแต่ยุคค้นพบหลักศิลาจารึก โบราณคดีสโมสร จนถึงกำเนิดกรมศิลปากรว่ารัฐไทยใช้ประโยชน์จากประวัติศาสตร์และโบราณคดีอย่างไร รวมทั้งขอแก้ข่าวเรื่องนักโบราณคดีไม่จำเป็นต้องส่องพระเครื่องแม่นเหมือนเซียนพระเสมอไป

#หมายเหตุประเพทไทย

ภาวิน มาลัยวงศ์ และติณณภพจ์ สินสมบูรณ์ทอง ตั้งประเด็นการสร้างอารยธรรมผ่านเรือนร่าง ร่างกายเปล่าเปลือยถูกให้ความหมายอย่างไรในทางวัฒนธรรม ทำไมเรารู้สึกอายถ้าต้องเปลือย ในขณะที่บางวัฒนธรรมไม่รู้สึกอายด้วยซ้ำ แต่กลับภูมิใจเมื่อได้เปิดเผยเนื้อตัวร่างกาย รีวิววัฒนธรรมความเปลือยในยุคโบราณอย่างกรีก โรมัน ยิว มุสลิม ชาวคริสต์ในยุคกลาง มาจนถึงยุคฟื้นฟูศิลปวัฒนธรรม ทั้งหมดนี้ติดตามได้ในรายการ

#หมายเหตุประเพทไทย #คือลือ

หมายเหตุประเพทไทยสัปดาห์นี้ ติณณภพจ์ สินสมบูรณ์ทอง และภาวิน มาลัยวงศ์ ชวนสำรวจตัวละครผู้พิการที่เริ่มมีบทบาทในวรรณกรรมอเมริกันตั้งแต่ครึ่งหลังศตวรรษที่ 19 พร้อมไปกับการขยายตัวของแนวคิดเสรีนิยมก้าวหน้าที่คำนึงถึงสิทธิของชนกลุ่มน้อย เพศหลากหลาย รวมถึงประเด็นคนพิการ

โดยเทปนี้รีวิวนิยาย Moby-Dick (1851) และบทบาทล่าวาฬของCaptain Ahab รวมทั้งนิยายThe Yellow Wallpaper (1892) ผลงานของ Charlotte Perkins Gilman ที่พูดถึงตัวละครที่มีอาการซึมเศร้าหลังคลอด ฯลฯ

#หมายเหตุประเพทไทย

รถพุ่มพวงหรือบรรดารถกระบะติดตู้ทึบ รวมทั้งรถมอเตอร์ไซค์พ่วงข้าง ซึ่งขายอาหารสด กับข้าวปรุงสุก และสรรพสินค้าต่างๆ ในพื้นที่ชานเมืองทั้งในกรุงเทพฯ และต่างจังหวัด รถพุ่มพวงที่ขยายตัวทั้งในช่วงเศรษฐกิจบูมในทศวรรษ 2530 และหลังวิกฤต “ต้มยำกุ้ง” ในทศวรรษ 2540 และอยู่ถึงปัจจุบันกำลังเผชิญความท้าทายอะไรบ้าง และจะอยู่รอดหรือไม่เมื่อเจอแอปพลิเคชันสั่งอาหาร บริการส่งอาหารและสินค้าจากร้านค้าปลีกยักษ์ ทั้งหมดนี้ติดตามได้ในรายการหมายเหตุประเพทไทย

#หมายเหตุประเพทไทย #รถกับข้าว

ชานันท์ ยอดหงษ์ และติณณภพจ์ สินสมบูรณ์ทอง อธิบายเรื่อง “วรรณคดีไทย” และ “วรรณกรรมไทย” ต่างกันและถูกแบ่งอย่างไรในสมัยสร้างชาติในยุคสมบูรณาญาสิทธิราชย์มาจนถึงยุคปัจจุบัน ขณะเดียวกันพื้นที่วรรณกรรมภาษาชาติพันธุ์อย่างภาษามลายูและภาษาจีน รวมทั้งวรรณกรรมอีสาน ฯลฯ มีที่ทางในวรรรกรรมไทยอย่างไร ทั้งหมดนี้ติดตามในรายการหมายเหตุประเพทไทย

พร้อมแนะนำบทความ “ความคับแคบของนิยามและการแบ่งประเภทของวรรณกรรมไทยที่มีต่อวรรณกรรมภาษาชนกลุ่มน้อย" โดยทัศน์ธนิต ทองแดง เผยแพร่ใน วารสารหาดใหญ่วิชาการ 13(2) ก.ค. - ธ.ค. 2558

#หมายเหตุประเพทไทย